Lương tháng 13 là gì? Làm rõ quy định, cách tính và bí quyết “sinh lời” từ tiền thưởng

Mỗi dịp cuối năm, bên cạnh không khí Tết rộn ràng, cụm từ lương tháng 13 lại trở thành chủ đề nóng hổi nhất trên các diễn đàn nhân sự và trong các cuộc trò chuyện công sở. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều tranh cãi và hiểu lầm xoay quanh khoản tiền này. Liệu doanh nghiệp có bắt buộc phải trả lương tháng 13? Khoản tiền này có phải đóng thuế không? Tại sao có người nhận đủ 1 tháng lương, có người lại nhận ít hơn hoặc không có?

Trong bài viết này, Finhay sẽ giải mã toàn diện về lương tháng 13, từ cơ sở pháp lý, công thức tính toán chi tiết đến cách xử lý các tranh chấp thường gặp, đồng thời mang đến góc nhìn về việc quản lý dòng tiền này sao cho hiệu quả nhất.

1. Lương tháng 13 là gì? Cơ sở pháp lý và sự thật ít người biết

Lương tháng 13 là gì?

Thực tế, trong Bộ luật Lao động năm 2019 (vẫn có hiệu lực thi hành năm 2025), không có thuật ngữ nào tên là “lương tháng 13“. Đây là tên gọi dân dã, quen thuộc mà người lao động và doanh nghiệp dùng để chỉ khoản tiền thưởng cuối năm.

Về bản chất, lương tháng 13 là một khoản tiền thưởng (Bonus) mà người sử dụng lao động chi trả cho người lao động, thường vào dịp cuối năm dương lịch hoặc trước Tết Nguyên đán. Mục đích chính là để khuyến khích, hỗ trợ người lao động sau một năm làm việc.

Phân biệt “Lương tháng 13” và “Thưởng Tết”: Đừng nhầm lẫn!

Rất nhiều người mặc định lương tháng 13 chính là thưởng Tết Âm lịch. Tuy nhiên, về mặt quản trị nhân sự và pháp lý, đây có thể là hai khoản tiền hoàn toàn khác nhau tùy thuộc vào quy chế của từng công ty. Để bảo vệ quyền lợi của mình, bạn cần phân biệt rõ:

Lưu ý thực tế: Tại nhiều doanh nghiệp (đặc biệt là SME), họ gộp chung hai khoản này làm một và gọi là “Thưởng Tết/Lương tháng 13”. Tuy nhiên, tại các tập đoàn lớn hoặc công ty nước ngoài (MNC), nhân viên có thể nhận được cả hai: Lương tháng 13 (trả vào tháng 12 dương lịch) VÀ Thưởng Tết (Bonus – trả trước Tết Nguyên đán). Hãy đọc kỹ chính sách đãi ngộ của công ty bạn để biết mình thuộc trường hợp nào.

==> Xem thêm bài viết: Phân biệt thưởng Tết và lương tháng 13: Làm rõ quyền lợi người lao động cần biết

2. Doanh nghiệp có bắt buộc phải trả lương tháng 13 không?

Đây là câu hỏi “triệu đô” mà hàng triệu người lao động thắc mắc. Câu trả lời ngắn gọn là: KHÔNG BẮT BUỘC theo luật, nhưng BẮT BUỘC nếu đã cam kết.

Theo Điều 104 Bộ luật Lao động 2019:

“Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.”

Như vậy, pháp luật cho phép doanh nghiệp tự chủ trong việc quyết định có thưởng hay không. Tuy nhiên, nghĩa vụ trả lương tháng 13 sẽ phát sinh trong các trường hợp sau:

1. Được quy định trong Hợp đồng lao động: Nếu trong hợp đồng có điều khoản ghi rõ “Người lao động được hưởng lương tháng 13”, thì doanh nghiệp bắt buộc phải trả.

2. Được quy định trong Thỏa ước lao động tập thể: Văn bản thỏa thuận giữa công đoàn và doanh nghiệp.

3. Được quy định trong Quy chế thưởng/Quy chế tài chính: Văn bản nội bộ đã được công bố công khai.

Thực tế, nhiều nhân sự khi đi phỏng vấn (Interview) thường nghe nhà tuyển dụng hứa hẹn “Thu nhập 14-15 tháng lương/năm”. Tuy nhiên, nếu điều này chỉ là lời nói miệng mà không được đưa vào Hợp đồng lao động hoặc Phụ lục hợp đồng, khi kinh doanh khó khăn, doanh nghiệp hoàn toàn có thể cắt bỏ khoản này mà không vi phạm pháp luật. Do đó, kinh nghiệm xương máu là: “Bút sa gà chết” – Mọi quyền lợi về lương tháng 13 cần được văn bản hóa.

3. Điều kiện và Đối tượng được hưởng lương tháng 13 năm 2025

Không phải cứ đi làm là auto (tự động) có lương tháng 13. Mỗi doanh nghiệp sẽ xây dựng bộ tiêu chí riêng (KPIs) để xét duyệt khoản thưởng này. Dưới đây là các điều kiện phổ biến nhất mà bạn cần nắm rõ.

Thời gian làm việc

Thông thường, để nhận trọn vẹn 100% lương tháng 13, người lao động cần làm việc đủ 12 tháng trong năm tài chính (từ 01/01 đến 31/12).

• Nếu làm việc dưới 12 tháng: Thường sẽ được tính theo tỷ lệ dựa trên số tháng thực tế làm việc. Ví dụ nếu làm việc được 6 tháng thì sẽ nhận được 1 nửa tháng lương 13.

• Đang trong thời gian thử việc: Tùy chính sách, đa số doanh nghiệp không tính thời gian thử việc vào thâm niên xét thưởng tháng 13, trừ khi có thỏa thuận khác.

Hiệu quả công việc và tình hình kinh doanh

Vì bản chất là “Thưởng”, nên nó phụ thuộc vào hai yếu tố biến thiên:

1. Doanh nghiệp có lãi: Nếu năm 2025 kinh tế suy thoái, công ty thua lỗ, họ có quyền cắt giảm hoặc không chi trả khoản này (nếu hợp đồng có ghi chú điều kiện “tùy thuộc tình hình kinh doanh”).

2. Người lao động hoàn thành nhiệm vụ: Nếu bạn bị kỷ luật, hoặc không đạt KPI tối thiểu, bạn có thể bị mất quyền lợi này.

Trạng thái lao động tại thời điểm chi trả

Một “cái bẫy” mà nhiều người gặp phải: Quy định “Phải đang làm việc tại công ty vào ngày chi trả thưởng”.

Ví dụ: Công ty trả thưởng vào ngày 31/01/2026. Bạn làm việc chăm chỉ cả năm 2025 nhưng nộp đơn nghỉ việc và ngày làm việc cuối cùng là 15/01/2026. Trong trường hợp này, nhiều công ty sẽ cắt toàn bộ lương tháng 13 của bạn.

4. Cách tính lương tháng 13: Công thức và Ví dụ minh họa

Do pháp luật không quy định công thức cứng, nên cách tính lương tháng 13 phụ thuộc hoàn toàn vào quy chế của từng doanh nghiệp. Dưới đây là 3 cách tính phổ biến nhất trên thị trường lao động Việt Nam hiện nay.

Cách 1: Tính theo bình quân lương của 12 tháng (Phổ biến nhất)

Cách này đảm bảo công bằng nếu trong năm bạn có sự thay đổi về mức lương (tăng lương hoặc giảm lương).

Trong đó, tỷ lệ thưởng thường là 100% (1 tháng lương), hoặc cao hơn/thấp hơn tùy kết quả KPI.

Ví dụ thực tế: Chị A làm việc tại công ty X từ đầu năm 2025.

• Từ tháng 1 – tháng 6: Lương 10 triệu đồng/tháng. Từ tháng 7 – tháng 12: Được tăng lương lên 12 triệu đồng/tháng.

• Tổng lương cả năm = (10tr x 6) + (12tr x 6) = 60 + 72 = 132 triệu đồng ==> Lương tháng 13 của chị A = 132 triệu / 12 = 11 triệu đồng.

Trường hợp làm không đủ năm

Với nhân viên vào làm giữa năm, công thức thường là:

Ví dụ: Anh B vào làm từ tháng 9/2025 với mức lương 20 triệu. Đến hết năm anh làm được 4 tháng. Lương tháng 13 = (20 triệu / 12) x 4 = 6,66 triệu đồng.

Cách 2: Tính theo mức lương tháng 12 (Có lợi cho người lao động)

Nhiều doanh nghiệp hào phóng sẽ lấy mức lương của tháng cuối cùng trong năm để làm căn cứ tính lương tháng 13. Nếu bạn vừa được tăng lương vào cuối năm, bạn sẽ rất có lợi.

Ví dụ: Vẫn trường hợp chị A ở trên, nếu áp dụng cách này, lương tháng 13 của chị sẽ là 12 triệu đồng (bằng mức lương tháng 12).

Cách 3: Tính theo số tiền cố định

Một số công ty (thường là các doanh nghiệp sản xuất, khu công nghiệp) có thể quy định mức thưởng cố định, ví dụ: “Thưởng tết 5 triệu đồng” cho tất cả nhân viên làm đủ năm, bất kể mức lương cơ bản là bao nhiêu.

5. Lương tháng 13 có phải đóng thuế và bảo hiểm không?

Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến số tiền thực nhận (Net) mà bạn cầm về tay. Rất nhiều người “vỡ mộng” khi thấy tin nhắn báo tiền về thấp hơn dự tính vì đã bị trừ thuế.

Lương tháng 13 có phải đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) không?

Câu trả lời là: KHÔNG. Theo quy định tại Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH và các văn bản hướng dẫn Luật BHXH 2024, tiền thưởng (bao gồm lương tháng 13) không nằm trong danh mục thu nhập tính đóng BHXH bắt buộc.

Nghĩa là: Bạn sẽ nhận được khoản này mà không bị trừ 10.5% (BHXH, BHYT, BHTN) như lương hàng tháng.

Lương tháng 13 có phải đóng Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) không?

Câu trả lời là: CÓ. Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân và Thông tư 111/2013/TT-BTC, khoản tiền này được coi là thu nhập từ tiền lương, tiền công. Do đó, nó phải được cộng gộp vào thu nhập trong tháng thực nhận để tính thuế TNCN.

Cách tính thuế TNCN với lương tháng 13: Do khoản này thường được chi trả dồn vào cùng kỳ lương tháng 1 hoặc tháng 12, tổng thu nhập của tháng đó sẽ tăng vọt, đẩy bạn lên mức thuế suất lũy tiến cao hơn.

Ví dụ minh họa:

• Lương tháng 12: 20 triệu.

• Lương tháng 13: 20 triệu.

• Tổng thu nhập tháng: 40 triệu.

• Giả sử giảm trừ gia cảnh bản thân (11 triệu) + người phụ thuộc (0), đóng bảo hiểm trên lương cơ bản thấp (ví dụ đóng full).

• Thu nhập tính thuế sẽ tăng cao, và phần lương tháng 13 này có thể bị đánh thuế ở mức 10%, 15% hoặc 20% tùy bậc.

Lưu ý: Việc bị trừ thuế TNCN nhiều vào tháng nhận thưởng là bình thường. Cuối năm, khi thực hiện Quyết toán thuế TNCN, nếu số thuế đã nộp thừa so với mức trung bình năm, bạn sẽ được hoàn lại.

6. Các câu hỏi thường gặp (FAQ) về lương tháng 13

Trong quá trình tư vấn, chúng tôi ghi nhận nhiều tình huống “dở khóc dở cười” liên quan đến lương tháng 13. Dưới đây là giải đáp cho các case study thực tế:

1. Nghỉ thai sản có được nhận lương tháng 13 không?

Tùy thuộc vào quy chế công ty. Luật không bắt buộc. Tuy nhiên, đa số các công ty nhân văn và chuyên nghiệp sẽ tính thời gian nghỉ thai sản là thời gian làm việc để tính thâm niên xét thưởng. Một số công ty khác có thể cắt giảm theo tỷ lệ thời gian nghỉ. Bạn cần đọc kỹ Sổ tay nhân viên.

2. Công ty báo lỗ nên cắt lương tháng 13, có kiện được không?

Nếu trong Hợp đồng lao động ghi rõ điều khoản “Lương tháng 13 được chi trả tùy thuộc vào kết quả kinh doanh“, thì việc công ty thua lỗ và cắt thưởng là hợp pháp. Bạn không thể kiện. Ngược lại, nếu Hợp đồng ghi cứng “Được hưởng tháng lương thứ 13” mà không kèm điều kiện phụ, công ty bắt buộc phải trả dù lỗ hay lãi.

3. Tôi nghỉ việc trước Tết 1 tuần, công ty không trả thưởng tháng 13?

Rất nhiều công ty quy định điều kiện nhận thưởng là “Phải còn làm việc tại công ty đến ngày chi trả”. Nếu quy chế đã ban hành rõ ràng như vậy và bạn đã ký xác nhận/được phổ biến, việc công ty không trả là đúng quy định nội bộ. Đây là bài học về việc chọn “thời điểm vàng” để nhảy việc.