Tỷ lệ free float là gì? Công thức tính và cách làm tròn

Một trong những chỉ số tài chính quan trọng được nhiều nhà đầu tư chú ý chính là tỷ lệ Free Float. Đây là tỷ lệ giúp nhà đầu tư theo dõi chính xác vốn hoá của doanh nghiệp. Vậy thực tế tỷ lệ Free Float là gì? Đặc điểm, cách tính và ý nghĩa của tỷ lệ này thế nào? Cùng Finhay tìm hiểu chi về Free Float tiết trong phần nội dung sau đây.

Tỷ lệ Free Float là gì và các khái niệm liên quan

Free Float là gì? 

Tỷ lệ Free Float là tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng. Tỷ lệ này mô tả khối lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng so với tổng số cổ phiếu của doanh nghiệp đang lưu hành trên thị trường. 

Cổ phiếu free float là gì?

Như đã nói ở trên, Free Float là tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng, vậy cổ phiếu Free Float chính là lượng cổ phiếu có sẵn để giao dịch trên thị trường. Cổ phiếu Free Float còn được dùng cho việc xác định vốn hóa thị trường, thể hiện chính xác giá trị của công ty.

Bạn cần phân biệt giữa cổ phiếu Free Float – cổ phiếu tự do chuyển nhượng so với tổng lượng cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường (bao gồm cả cổ phiếu Free Float, cổ phiếu bị hạn chế, …).

Dựa vào tỷ lệ Free Float mà nhà đầu tư có được cái nhìn sâu sắc về sự biến động cổ phiếu của doanh nghiệp. Nhiều công ty có lượng cổ phiếu chuyển nhượng tự do lớn hơn thường ít có sự biến động hơn.

Thực tế đa số nhà đầu tư, tổ chức ưa chuộng đầu tư vào các cổ phiếu có tỷ lệ tự do chuyển nhượng lớn để họ có thể mua/bán số lượng đáng kể cổ phiếu mà không gây ảnh hưởng nhiều đến mức giá chứng khoán.

Phương pháp Free Float là gì?

Phương pháp Free Float chính là phương pháp tính giá trị vốn hóa thị trường của những công ty cơ sở trong chỉ số thị trường chứng khoán. Theo đó, giá trị vốn hóa thị trường được tính bằng tích của giá vốn chủ sở hữu và số lượng cổ phiếu có sẵn trên thị trường. 

Thay vì sử dụng tất cả cổ phiếu như phương pháp tính vốn hóa thông thường, phương pháp Free Float sẽ loại trừ cổ phiếu bị khóa, bị hạn chế (ví dụ như cổ phiếu chính phủ, được nắm giữ bởi người nội bộ công ty, người quảng bá,…). Theo nhiều chuyên gia, phương pháp này giúp tính giá trị vốn hóa thị trường chính xác hơn, giá trị vốn hóa bị thu nhỏ lại và phản ánh xu hướng thị trường tốt.

Công thức tính tỷ lệ Free Float

Để tính cổ phiếu Free Float, các nhà đầu tư có thể áp dụng công thức: :

Cổ phiếu Free Float = Số cổ phiếu đang lưu hành – Số cổ phiếu bị hạn chế

Công thức để tính tỷ lệ Free Float: 

Tỷ lệ Free Float = Số cổ phiếu tự do chuyển nhượng/Tổng lượng cổ phiếu đang lưu hành

Ví dụ: Công ty A có 20 triệu cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường. Trong đó có 3 triệu cổ phiếu thuộc về cổ đông chiến lược nên nằm trong danh sách bị hạn chế giao dịch. Từ đó số lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng được xác định là 17 triệu cổ phiếu.

⇒ Tỷ lệ Free Float = 17/20 = 0.85 = 85%

Dựa vào phương pháp Free Float, nhà đầu tư cũng có thể xác định vốn hóa thị trường bằng công thức: 

Giá cổ phiếu*(Số lượng cổ phiếu đã phát hành – số lượng cổ phiếu đã đăng ký)

Phương pháp Free Float được sử dụng phổ biến cả trong nước lẫn quốc tế, ví dụ như chỉ số S&P 500, chỉ số thế giới của MSCI – Morgan Stanley Capital International, chỉ số 100 của FTSE – nhóm giao dịch chứng khoán Financial Times,…

Ý nghĩa của tỷ lệ Free Float là gì?

• Có ý nghĩa quan trọng trong đầu tư chứng khoán, đánh giá cổ phiếu của một công ty. Tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng giúp phản ánh đúng giá trị vốn hóa của thị trường, cho biết những mã cổ phiếu được giao dịch thực tế.
• Giúp nhà đầu tư đánh giá được khả năng giao dịch của một mã cổ phiếu cụ thể. Bởi đây là những cổ phiếu thực tế nhà giao dịch có thể mua – bán trên thị trường. Số lượng của cổ phiếu quá ít là một tín hiệu tiêu cực. 
• Khi cổ phiếu có Free Float thấp thường đi kèm rủi ro đầu tư cao vì dễ bị thao túng hơn. Những đội nhóm “lái” chỉ cần tác động một chút cũng khiến giá cổ phiếu thay đổi. Nếu tỷ lệ Free Float thấp, nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý tới rủi ro về thanh khoản. 
• Là thước đo để nhà đầu tư chọn cổ phiếu: Mã nào có tỷ lệ tự do chuyển nhượng nhỏ thì hiếm khi được đầu tư vào.
• Số lượng cổ phiếu lưu hành tự do của doanh nghiệp có tỷ lệ nghịch với sự biến động. Nếu Free Float lớn hơn nghĩa là độ biến động của cổ phiếu thấp hơn vì có nhiều giao dịch mua, bán diễn ra. Ngược lại nếu Free Float nhỏ thì độ biến động cao hơn.

Đa số các nhà giao dịch trên thị trường yêu thích công ty có tỷ lệ tự do chuyển nhượng lớn. Vì thông thường, các công ty như vậy sẽ an toàn và ít rủi ro thanh khoản so với mã có Free Float thấp. Đồng thời, quá trình mua bán một số lượng lớn cổ phiếu cũng không ảnh hưởng nhiều đến mức giá đang giao dịch.

Cổ phiếu không được tự do chuyển nhượng khi nào?

Để đánh giá chính xác tỷ lệ Free Float của một công ty, nhà đầu tư cần lưu ý tới 2 yếu tố chính, đó là số lượng cổ phiếu được tự do chuyển nhượng và không được tự do chuyển nhượng. 

Vậy khi nào thì cổ phiếu không được chuyển nhượng? Sau đây là một số trường hợp cổ phiếu bị hạn chế, không được tự do chuyển nhượng theo quy định của luật pháp:

• Đang trong thời gian bị hạn chế chuyển nhượng theo quy định pháp luật, phát hành cổ phiếu ưu đãi dành cho cổ đông sáng lập, cán bộ công nhân viên.
• Cổ phiếu bị hạn chế chuyển nhượng của doanh nghiệp FDI khi chuyển sang công ty cổ phần, tổ chức phát hành riêng lẻ dưới 100 nhà đầu tư.
• Thuộc quyền sở hữu của các cổ đông nội bộ công ty, kể cả người có liên quan.
• Thuộc quyền sở hữu của cổ đông chiến lược.
• Thuộc quyền sở hữu của cổ đông chiến lược nhà nước.
• Thuộc quyền sở hữu chéo giữa những công ty thuộc chỉ số.
• Thuộc quyền sở hữu của những cổ đông lớn, trừ công ty chứng khoán, quản lý quỹ, quỹ đầu tư, quỹ hỗ trợ, bảo hiểm nhân thọ, doanh nghiệp đầu tư mang tính tự doanh. Trừ khi cổ đông của các tổ chức nắm giữ tỷ lệ dưới 4% mới không bị hạn chế quyền chuyển nhượng.

Một lưu ý quan trọng, nếu các quỹ đầu tư có tỷ lệ Free Float nhỏ hơn 5% thì nhà đầu tư nên kiểm tra liệu quỹ có trong một nhóm quỹ khác không. Vì khi tổng các quỹ con trên 5% thì cổ phiếu sẽ bị khóa lại. 

Lưu ý quan trọng khi làm tròn tỷ lệ Free Float

Khi tính tỷ lệ Free Float, nhà đầu tư sẽ gặp trường hợp tỷ lệ này là số lẻ. Vì thế, người chơi cần lưu ý phương pháp làm tròn chỉ số này để đưa ra dự đoán chính xác nhất: 

• Nếu tỷ lệ Free Float <=15% ⇒ Làm tròn theo bước 1%. Ví dụ cổ phiếu B có tỷ lệ Free Float là 13.55% sẽ làm tròn lên thành 14%.
• Nếu tỷ lệ Free Float > 15% ⇒ Làm tròn theo bước 5%. Ví dụ cổ phiếu C có tỷ lệ Free Float là 16.55% sẽ làm tròn lên thành 20%.

Thông thường tỷ lệ Free Float của các cổ phiếu thành phần cứ 6 tháng được xem xét và thay đổi 1 lần. Ngoài ra, khi cổ phiếu có biến động, thông tin khác có thể ảnh hưởng, làm tỷ lệ Free Float thay đổi từ 5% thì sẽ được cập nhật ngay trong kỳ. 

Có nhiều trường hợp trong từng kỳ mà cổ phiếu có sự thay đổi Free Float đã dẫn đến tình trạng “lắt nhắt”, bị nhiễu dữ liệu nên bắt buộc thực hiện theo nguyên tắc làm tròn tỷ lệ nêu trên.

Dựa vào tỷ lệ Free Float mà nhà đầu tư có thể tìm và chọn mua được mã cổ phiếu tốt trên thị trường. Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ tỷ lệ Free Float là gì, cách tính và vận dụng nó vào trong quá trình đầu tư của mình. Qua đó có được hiệu quả đầu tư cao nhất.